Σήραγγες Τεμπών όπως...το Γιοφύρι της Άρτας.Πόσο μας κόστισαν.

Ο αυτοκινητόδρομος Αθήνας - Θεσσαλονίκης επιτέλους ολοκληρώθηκε, καθώς παραδόθηκε χθες το έργο της σήραγγας των Τεμπών, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σημαντικά τμήματα του ΠΑΘΕ.
Ο αυτοκινητόδρομος ακολουθεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα τεχνικά έργα της χώρας. Το βασικότερο στοιχείο, ωστόσο, είναι πως μειώνει τον χρόνο από Αθήνα για Θεσσαλονίκη σε 4 ώρες και 15 λεπτά, ενώ συνάμα παρακάμπτει τις

επικίνδυνες στροφές του Πλαταμώνα και το πέρασμα των Τεμπών, προσφέροντας τα μέγιστα επίπεδα ασφάλειας στους ταξιδιώτες.



Η μεγαλύτερη σήραγγα των Βαλκανίων

Συνολικά, είναι ένα τμήμα 25 χιλιομέτρων που περιλαμβάνει 11 χλμ. σήραγγες διπλού κλάδου και 14 χλμ. αυτοκινητόδρομου στα ανοιχτά τμήματα.

Από τα 11 χιλιόμετρα σηράγγων τα οκτώ βρίσκονται στην παράκαμψη της κοιλάδας των Τεμπών. Εκεί κατασκευάστηκαν οι σήραγγες Τ1 και Τ2, με τη δεύτερη να είναι η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια και μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, μήκους 6 χιλιομέτρων. Η τρίτη (Τ3), μήκους 2,7 χλμ., βρίσκεται στον Πλαταμώνα παρακάμπτοντας τους οδηγούς.

Η Μεγάλη Σήραγγα των Τεμπών (Τ2) διαθέτει δύο κλάδους, με τον καθένα να έχει διάμετρο 14,8 μέτρα, δύο λωρίδες κυκλοφορίας και μία ΛΕΑ, με συνολικό πλάτος οδοστρώματος 10,5 μέτρα. Επίσης, διαθέτει δύο κατακόρυφα φρεάτια και μια οριζόντια σήραγγα αερισμού/εκκαπνισμού.

Οι δίδυμες σήραγγες αφορούν σε σήραγγες δύο κλάδων, δηλαδή η κάθε σήραγγα θα διαθέτει ξεχωριστό κλάδο ανά κατεύθυνση. Σε κάθε σήραγγα, ο κάθε κλάδος ενώνεται με τον διπλανό του με συνδετήριες σήραγγες, οι οποίες λειτουργούν ως έξοδοι έκτακτης ανάγκης. Οι συνδετήριες αυτές σήραγγες βρίσκονται σε όλο το μήκος των σηράγγων. Κάθε κλάδος διαθέτει ανά 300 μέτρα έξοδο διαφυγής/διασυνδετήρια σήραγγα με τον διπλανό κλάδο, ενώ κάθε 900 μέτρα η διασυνδετήρια σήραγγα είναι κατάλληλη για τη διέλευση οχημάτων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης.

Tips

- Για την κατασκευή της Μεγάλης Σήραγγας εργάστηκαν περίπου 400 άτομα, διαφόρων ειδικοτήτων, όπως χειριστές μηχανημάτων, σιδεράδες, καλουπατζήδες, εργάτες, εργοδηγοί και μηχανικοί.
-Η εκσκαφή της σήραγγας έγινε στο μεγαλύτερο μήκος της με ελεγχόμενες εκρήξεις και σε μικρότερο με μηχανικά μέσα.
-Οι εργασίες εκσκαφής που ολοκληρώθηκαν εντός του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος έχουν συνολικό όγκο πάνω από 1.620.000 κυβικά.
-Για την προσωρινή υποστήριξη χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 80.000 κυβικά σκυροδέματος.
-Για την τελική επένδυση χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 350.000 κυβικά σκυροδέματος (όσο δηλαδή περίπου απαιτείται για την κατασκευή 1.600 μονοκατοικιών).

Τα Η/Μ της σήραγγας -τελευταίας τεχνολογίας- περιλαμβάνουν:

-Κάμερες διαχείρισης κυκλοφορίας
-Σύστημα ανίχνευσης συμβάντος εντός 15 δευτερολέπτων
-Σύστημα ανίχνευσης ύψους, καυσαερίων και ορατότητας
-Σύστημα εξαερισμού και φωτισμού
-Σύστημα πυρανίχνευσης/πυρόσβεσης
-Σύστημα ακουστικής ενημέρωσης και ραδιοεπικοινωνίας
-Σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης εγκαταστάσεων (SCADA)
-Τηλέφωνα εκτάκτου ανάγκης
-Φωτεινή σηματοδότηση και πίνακες πληροφόρησης μεταβλητών μηνυμάτων.

Τα 503 χιλιόμετρα που χωρίζουν την Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη θα καλύπτονται σε περίπου 4 ώρες και 15 λεπτά.

Αναφορικά με το κόστος των διοδίων αυτό θα φτάνει τα 29 ευρώ με συνολικά 10 σταθμούς από τις Αφίδνες μέχρι τα Μάλγαρα.

Η περιπέτεια του έργου από τον Σουφλιά μέχρι τον Σπίρτζη

Ένα έργο, που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του΄70 και ποτέ δεν τελείωνε, το έργο της σήραγγας των Τεμπών, που ήταν να παραδοθεί το 2011, εγκαινιάζεται σήμερα.

Με το τμήμα αυτό του ΠΑΘΕ, στο οποίο περιλαμβάνεται και η μεγαλύτερη οδική σήραγγα των Βαλκανίων, μήκους 6 χλμ., ολοκληρώνεται επιτέλους ο αυτοκινητόδρομος Αθήνας - Θεσσαλονίκης, μήκους περίπου 503 χλμ.

Τα προβλήματα πολλά: εμπλοκή της χρηματοδότησης το 2010 και στη συνέχεια προβλήματα σύμπτωσης με τη γραμμή του ΟΣΕ, στις απαλλοτριώσεις και σε ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης στον Πλαταμώνα, στα σημεία σύνδεσης με τις σήραγγες.

Τα Τέμπη δεν είναι ένα οποιοδήποτε έργο. Είναι ένα κλασικό ελληνικό έργο.

Οι εργολάβοι υπερβαίνουν χρόνους, απειλούν, υπογράφουν νέες συμβάσεις, παίρνουν παραπάνω χρήματα και όλα ξεκινούν κάθε φορά από την αρχή. Οι υπουργοί ορκίζονταν ότι θα διορθώσουν το πρόβλημα χαράσσοντας νέο δρόμο με τούνελ. Τρία τον αριθμό. Δύο για τα αυτοκίνητα και ένα για το τρένο. Έτριβαν τα χέρια τους οι εργολάβοι... Οι υπουργοί άλλαζαν, όπως και οι γενικοί γραμματείς, οι υπεύθυνοι δημοσίων έργων και μαζί οι ημερομηνίες. Τα Τέμπη θα παραδίδονταν μετά το 2012, έπειτα το 2013, ακολούθως το 2014, το 2015 και τέλος το 2016.

Πολλοί άσκησαν κριτική με βάση το κόστος που διαρκώς ανέβαινε με διάφορες δικαιολογίες, λέγοντας ότι οι σήραγγες των Τεμπών είναι το ακριβότερο έργο της Ευρώπης.

Η αλήθεια είναι ότι το έργο άλλαξε τον αρχικό προϋπολογισμό του τόσες φορές, όσες και οι εξαγγελίες για την ολοκλήρωσή του και οι ισάριθμες αναβολές.

Δεν υπήρχαν… υπολογιστές, όταν ακούστηκε για πρώτη φορά η λέξη παράκαμψη των Τεμπών από πολιτικά χείλη. Έκτοτε, άλλαξαν δεκάδες υπουργοί, πρωθυπουργοί επισκέπτονταν το εργοτάξιο, αλλά κανένας να μην τιμωρείται για τις καθυστερήσεις. Κανένας να μη φταίει για τις υπερβάσεις προϋπολογισμού και τη διαρκή αύξηση του κόστους.

Επίσημα την παράκαμψη των Τεμπών εξήγγειλε ο τότε υπουργός Δημοσίων Έργων της κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, Γιώργος Σουφλιάς. Μάλιστα, είχε την… ιδέα να εγκαινιάσει και τη σήραγγα λέγοντας ότι το έργο θα κόστιζε 1,3 δισ. ευρώ και η κατασκευή του θα διαρκέσει 4,5 χρόνια! Τίποτα από αυτά δεν συνέβη.

Η τελευταία πράξη του… δράματος

Με αυτά και με άλλα ήλθε η ώρα του Χρήστου Σπίρτζη.

Το έργο τα χρόνια της κρίσης ήταν «παγωμένο» και έπρεπε να βρεθεί τρόπος και… χρήμα να αρχίσει να δουλεύεται και πάλι. Οι απαιτήσεις, όμως, των κατασκευαστών ήταν πολλές και… ποικίλες.

Όταν ο Σπίρτζης ζήτησε επιτάχυνση των εργασιών και εντατικοποίηση του ρυθμού εκτέλεσης της τελευταίας φάσης του έργου, βρέθηκε μπροστά στην απαίτηση καταβολής επιπλέον 12 εκατομμυρίων ευρώ για πριμ επιτάχυνσης, το οποίο τελικά δεν δόθηκε.

Δόθηκε, όμως, αποζημίωση 41,9 εκατ. ευρώ και αρκετές αναθέσεις μελετών έργων στην «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» (Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου: Hochtief 35%, Άκτωρ 20%, J&P Άβαξ 16,5%, Vinci 13,75%, ΑΕΓΕΚ 10%, Αθηνά 5%), προκειμένου η κοινοπραξία να συναινέσει στην ολοκλήρωση των σηράγγων Τεμπών και Πλαταμώνα μέχρι το τέλος Μαρτίου. Με την αποζημίωση αυτή το κόστος του έργου για το Δημόσιο και την Ε.Ε. ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ.

Το βασικό έργο με τις σήραγγες έπρεπε να παραδοθεί έως το τέλος Μαρτίου για να μην επιστραφούν κονδύλια του ΕΣΠΑ στην Ε.Ε.

Η κοινοπραξία, λοιπόν, πίεσε το Δημόσιο ότι δεν θα παραδώσει εγκαίρως τον δρόμο, παρότι εδώ και δύο χρόνια η πρόοδός του έχει ξεπεράσει το 90%, έχοντας τη νομική κάλυψη απόφασης διαιτησίας που επέτρεπε την παράταση του έργου έως τον Ιούνιο του 2018. Ο Χρήστος Σπίρτζης υποχώρησε και πήγε σε συμφωνία.

Όπως αναφέρεται στη συμφωνία, το Δημόσιο δέχεται να δώσει:

• Αποζημίωση 17,6 εκατ. ευρώ στον παραχωρησιούχο «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» (τα πρώτα 12,5 εκατ. ευρώ εντός μηνός).

• Αποζημίωση 24,3 εκατ. ευρώ στον κατασκευαστή «Κοινοπραξία Μαλιακός - Κλειδί» (τα πρώτα 5,8 εκατ. ευρώ εντός μηνός).

• Επιπλέον αποζημίωση θα δοθεί για τα στηθαία ασφαλείας, με χωριστή συμφωνία.

Εκτός από τις αποζημιώσεις, το Δημόσιο δέχθηκε να πληρώσει επιπροσθέτως ορισμένες μελέτες και έργα: την κατασκευή ενός κλάδου του κόμβου Ραψάνης, την επέκταση του σταθμού διοδίων Κλειδιού, την κατασκευή βοηθητικής οδού στον Πλαταμώνα, την ενίσχυση της σήραγγας στην Κατερίνη κ.ά. Επίσης, ο παραχωρησιούχος θα εκπονήσει ειδική κυκλοφοριακή μελέτη για να διερευνήσει τη δυνατότητα κατασκευής μιας εξόδου στη Σκοτίνα και μελέτη για την κατασκευή παρακαμπτήριας για το χωριό Ευαγγελισμός.

Υπενθυμίζεται ότι το 2016 ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης αποφάσισε μέσω μυστικών συμφωνιών να δοθούν στις κοινοπραξίες Ολυμπία Οδό, Νέα Οδό και Κεντρική Οδό 456,3 εκατ. ευρώ σε νέες αποζημιώσεις, προκειμένου οι δρόμοι να παραδοθούν τον Μάρτιο. Με τις νέες αποζημιώσεις προς την «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου», ο «λογαριασμός» μόνον επί των ημερών του τελευταίου υπουργού αγγίζει το μισό δισ. ευρώ. Ειδικά για τον αυτοκινητόδρομο Μαλιακός - Κλειδί, το Δημόσιο και η Ε.Ε. έχουν ήδη καταβάλει από το 2008 περίπου 959,5 εκατ. ευρώ (αρχική και πρόσθετη χρηματοδοτική συμβολή, μια συμπληρωματική σύμβαση και πλήθος αποζημιώσεων), επομένως με τα νέα 41,9 εκατ. ευρώ ο λογαριασμός ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ (χωρίς να συνυπολογιστούν όλες οι αποφάσεις του διαιτητικού δικαστηρίου). Επιπλέον, έχει εισπράξει από διόδια 431 εκατ. ευρώ (2008-2015).