Ασανσέρ με τις αποποιήσεις κληρονομιάς.Στοιχεία από τα Ειρηνοδικεία Γιαννιτσών ,Έδεσσας και Σκύδρας

«Ασανσέρ» θυμίζει η πορεία των αποποιήσεων, με τον αριθμό των κληρονόμων, που απαρνιούνται την οικογενειακή περιουσία, να… αυξομειώνεται από περιοχή σε περιοχή.

Πιο αναλυτικά, όπως προκύπτει από σχετική έρευνα, που πραγματοποιεί σε ετήσια βάση ο Ελεύθερος Τύπος, αντλώντας στοιχεία από 75 Ειρηνοδικεία ανά την Ελλάδα, σε συνεργασία και με το υπουργείο Δικαιοσύνης, οι επίμαχες αιτήσεις, οι οποίες κατατέθηκαν το 2019, ήταν λιγότερες σε σχέση με τον αμέσως προηγούμενο χρόνο.

«Η συνολική εικόνα καταδεικνύει μία ύφεση -έστω και υποτονική- του φαινομένου. Ενώ, δηλαδή, ξεκινήσαμε το 2013 με 29.199, για να εκτοξευτούν τα επόμενα έτη (41.388 το 2014, 45.628 το 2015, 54.422 το 2016), κλείσαμε το 2018 με 57.223 αποποιήσεις έναντι 56.311 πέρυσι», σχολιάζουν  αρμόδιες πηγές και συνεχίζουν: «Σε αντίθεση με παλαιότερα, όπου οι αποποιήσεις αυξάνονταν με γρήγορους ρυθμούς, κυρίως εξαιτίας της αδυναμίας των δικαιούχων της κληρονομιάς να σηκώσουν τα – φορολογικά και άλλα- βάρη, πέρυσι φαίνεται να μπήκε ένα κάποιο… φρένο και δη σε περιοχές οι οποίες παραδοσιακά είχαν μεγάλα ποσοστά μη αποδοχής».

Στην Αθήνα

Προς επίρρωση, το Ειρηνοδικείο Αθήνας, που το 2018 δέχθηκε 15.417 αιτήματα αποποίησης, έκλεισε πέρυσι με 14.866, καταγράφοντας μείωση 3,57%.

Υπενθυμίζεται πως η συγκεκριμένη υπηρεσία ξεκίνησε με 6.000 σχετικές εργασίες το 2013, για να ανέβει στις 8.798 τον αμέσως επόμενο χρόνο, ενώ στη διετία 2015 – 2016 δέχθηκε συνολικά 22.066 αιτήματα (9.566 και 12.500 αντίστοιχα). Τέλος, το 2017 «πέρασε» στα βιβλία της 14.993 αποποιήσεις κληρονομιάς. «Η Αθήνα, όπως, άλλωστε, καταδεικνύουν και τα πρόσφατα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), έχει εισέλθει σε μία ανοδική τροχιά, όσον αφορά στην κτηματαγορά. Αυτό φαίνεται πως λειτουργεί ενθαρρυντικά για τους κληρονόμους, οι οποίοι προσδοκούν να έχουν οφέλη από την περιουσία που λαμβάνουν», προσθέτουν οι παραπάνω πηγές. Ειδικότερα, από την ανάλυση της ΤτΕ προκύπτει ότι οι τιμές των διαμερισμάτων στην Αθήνα ήταν αυξημένες κατά 11% το δ’ τρίμηνο του 2019 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2018, με τη συνολική εικόνα του περυσινού έτους να κλείνει, επίσης, θετικά -στο +10,4%- για την πρωτεύουσα.

Ο… χάρτης

Στο μεταξύ, σημαντικά αποδυναμωμένο ήταν το 2019 το κίνημα «Δεν κληρονομώ» και στην Τήνο, με το Ειρηνοδικείο του νησιού να καταγράφει μείωση της τάξεως του 74,58% στις αιτήσεις αποποίησης (από 59 το 2018 σε μόλις 15 πέρυσι). Παρόμοια είναι η εικόνα τόσο στον Βάμο της Κρήτης (από 106 σε 36 αιτήσεις το 2019, πτώση 66,04%), όσο και στη Νεμέα και τη Ναύπακτο, με τα ποσοστά μη αποδοχής να εμφανίζονται μειωμένα κατά 62,3% και 54,82% αντίστοιχα.

Στον αντίποδα, εκρηκτική αύξηση 240% σημειώθηκε πέρυσι στις αποποιήσεις, που συγκέντρωσε το Ειρηνοδικείο Αστρους (από 55 σε 187), ενώ διπλάσιος ήταν το 2019 ο αριθμός των αιτημάτων στην Κόνιτσα (51 έναντι 18 το 2018). Τριψήφια αύξηση σε ετήσια βάση καταγράφεται σε Ανδρο, Αρναία, Πύργο Κρήτης και Ψωφίδα, με τις αποποιήσεις να «αγγίζουν» τις 70, 142, 83 και 50 για την εκάστοτε περιοχή, ενώ… τσιμπημένες ήταν πέρυσι οι αποποιήσεις και στην Καλλιθέα (2.342 αιτήματα έναντι 1.959 το 2018, αύξηση 99,88%).

Υπενθυμίζεται πως όταν υπάρχει κληρονομιά χωρίς διαθήκη, τότε σε αυτήν καλούνται, προκειμένου να δηλώσουν τις προσθέσεις τους – με την εξής σειρά οι ακόλουθες τάξεις:

1η: Οι κατιόντες του κληρονομουμένου, ήτοι ο γιος, ο εγγονός και το δισέγγονο.

2η: Οι γονείς του κληρονομουμένου, μαζί με τους αδελφούς του, καθώς και τα τέκνα και οι εγγονοί των αδελφών, εφόσον αυτοί δεν ζουν.

3η: Οι παππούδες και γιαγιάδες του κληρονομούμενου και από τους κατιόντες αυτών τα τέκνα και οι εγγονοί.

4η: Οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες του κληρονομούμενου.

5η: Εάν δεν υπάρχουν συγγενείς της πρώτης, δεύτερης, τρίτης και τέταρτης τάξης, καλείται μόνος του ο επιζών σύζυγος ως κληρονόμος σε όλη την κληρονομιά.

6η: Εάν δεν υπάρχει κανένας συγγενής των υπόλοιπων τάξεων, ούτε επιζών σύζυγος, καλείται το Δημόσιο, το οποίο δεν έχει δικαίωμα αποποίησης.

Ορφανές κληρονομιές

Αμοιβή -που μπορεί να φθάσει και το 10% επί της υποδεικνυόμενης περιουσίας- σε όσους ιδιώτες αποκαλύψουν προς τις αρμόδιες αρχές ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία, τα οποία δεν εμφανίζουν κληρονόμο και, άρα, θα έπρεπε να περιέλθουν στην κατοχή του Δημοσίου, προβλέπει πρόσφατη απόφαση του υφυπουργού Οικονομικών.

Ειδικότερα, με βάση την επίμαχη απόφαση οποιοσδήποτε γνωρίζει περιπτώσεις κοινωφελών περιουσιών ή κληρονομιών οφείλει να τις γνωστοποιεί χωρίς καθυστέρηση στη Διεύθυνση Κοινωφελών Περιουσιών του ΥΠΟΙΚ, διεκδικώντας χρηματική αμοιβή, η οποία μπορεί να ανέρχεται σε ποσοστό έως 10% επί της αξίας της εκκαθαρισθείσας περιουσίας.

Προϋποθέσεις απαλλαγής από το φόρο

Απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα, που αφορούν στο φόρο κληρονομιάς, δίνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ). Ειδικότερα:

1 Ποιες είναι οι προϋποθέσεις απαλλαγής της απόκτησης πρώτης κατοικίας από το φόρο κληρονομιών; Ο κληρονόμος να μην έχει δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας, που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος, που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται εάν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων (και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων) είναι 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

2 Ποια είναι τα αφορολόγητα ποσά για την απόκτηση πρώτης κατοικίας αιτία θανάτου; Η απαλλαγή παρέχεται για αξία κατοικίας μέχρι 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και μέχρι 250.000 ευρώ για έγγαμο ή για συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης. Η απαλλασσόμενη αξία για τον έγγαμο ή τον συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα. Επίσης, χορηγείται απαλλαγή για οικόπεδο, αξίας μέχρι 50.000 ευρώ, για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και μέχρι 100.000 ευρώ για κάθε έγγαμο ή συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης κληρονόμο. Η απαλλασσόμενη αξία για τον έγγαμο ή τον συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του.

3 Σε πόσες δόσεις καταβάλλεται ο φόρος κληρονομιών; Ο βάσει δήλωσης φόρος καταβάλλεται σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις των 500 ευρώ. Σε περίπτωση κληρονομιάς, εάν ο κληρονόμος είναι ανήλικος, ο αριθμός των δόσεων διπλασιάζεται, με την προϋπόθεση ότι κάθε δόση δεν θα είναι μικρότερη των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας. Να σημειωθεί πως από τις 26 Φεβρουαρίου ο φόρος κληρονομιάς, εφόσον βεβαιωθεί από την 1-1-2020 και μετά, θα μπορεί να εξοφλείται με τη νέα πάγια ρύθμιση του άρθρου 43 του ν. 4646/2019, έως και σε 48 μηνιαίες δόσεις, ανάλογα με το ετήσιο εισόδημα του κληρονόμου, με ελάχιστο μηνιαίας δόσης μόλις 30 ευρώ, αλλά και με επιβαρύνσεις τόκων.

Η εικόνα σε 75 Ειρηνοδικεία

ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΑ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ		ΔΙΑΦΟΡΑ (%)
	2018	2019
ΑΓΡΙΝΙΟΥ	409	467	14,18%
ΑΘΗΝΩΝ	15.417	14.866	-3,57%
ΑΙΓΙΝΑΣ	182	141	-22,53%
ΑΚΡΑΤΑΣ	28	39	32,29%
ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ	241	331	37,34%
ΑΛΜΥΡΟΥ	138	146	5,8%
ΑΛΜΩΠΙΑΣ	220	266	20,91%
ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ	1.802	1.718	-4,66%
ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ	85	119	40%
ΑΝΔΡΟΥ	30	70	133,33%
ΑΡΝΑΙΑΣ	63	142	125,4%
ΑΣΤΡΟΥΣ	55	187	240%
ΑΤΑΛΑΝΤΗΣ	249	194	-22,09%
ΑΧΑΡΝΩΝ	1.316	1.295	-1,6%
ΒΑΜΟΥ	106	36	-66,04%
ΒΟΛΟΥ	1.753	1.693	-3,42%
ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ	105	115	9,52%
ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ	445	459	3,15%
ΓΡΕΒΕΝΩΝ	156	180	15,38%
ΓΥΘΕΙΟΥ	77	109	41,56%
ΔΥΜΗΣ	172	175	1,74%
ΕΔΕΣΣΑΣ	220	269	22,27%
ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ	151	111	-26,49%
ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ	237	403	70,04%
ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ	144	107	-25,69%
ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ	105	66	-37,14%
ΘΑΣΟΥ	60	95	58,33%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ	8.441	8.599	1,87%
ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ	52	54	3,85%
ΙΛΙΟΥ	1.639	1.467	-10,49%
ΚΑΛΑΥΡΙΑΣ	111	67	-39,64%
ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ	1.959	2.342	99,88%
ΚΑΛΛΟΝΗΣ	29	55	89,66%
ΚΑΛΥΜΝΟΥ	198	111	-43,94%
ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ	827	773	-6,53%
ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ	65	106	63,08%
ΚΟΝΙΤΣΑΣ	18	51	183,33%
ΚΟΡΩΠΙΟΥ	1.722	1.751	1,68%
ΚΟΥΦΑΛΙΩΝ	1	3	200%
ΚΥΘΗΡΩΝ	12	18	50%
ΚΥΜΗΣ	57	55	-3,51%
ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ	122	141	15,57%
ΛΑΓΚΑΔΑ	437	427	-2,29%
ΛΑΜΙΑΣ	744	947	27,28%
ΛΑΥΡΙΟΥ	389	456	17,22%
ΜΑΡΑΘΩΝΑ	572	581	1,57%
ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ	40	30	-25%
ΜΕΓΑΡΩΝ	201	195	-2,99%
ΜΗΛΟΥ	16	17	6,25%
Ν. ΙΩΝΙΑΣ	2.028	1.607	-20,76%
ΝΑΞΟΥ	49	66	34,69%
ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ	228	103	-54,82%
ΝΑΥΠΛΙΟΥ	232	294	26,72%
ΝΕΑΠΟΛΗΣ – ΒΟΪΩΝ	16	21	31,25%
ΝΕΜΕΑΣ	61	23	-62,3%
ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ	126	142	12,7%
ΝΙΚΑΙΑΣ	1.632	1.471	-9,87%
ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟΥ	104	191	83,65%
ΠΑΡΟΥ	112	119	6,25%
ΠΕΙΡΑΙΑ	3.584	3.215	-10,3%
ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ	1.309	1.245	-4,89%
ΠΛΑΤΑΜΩΔΟΥΣ	119	72	-39,5%
ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟΥ	133	234	75,94%
ΠΥΡΓΟΥ ΚΡΗΤΗΣ	39	83	112,82%
ΡΕΘΥΜΝΗΣ	332	282	-15,06%
ΡΟΔΟΥ	644	808	25,47%
ΣΙΚΥΩΝΟΣ	201	236	17,41%
ΣΚΥΔΡΑΣ	205	199	-2,93%
ΣΠΑΡΤΗΣ	193	175	-9,33%
ΤΗΝΟΥ	59	15	-74,58%
ΤΡΙΠΟΛΗΣ	291	252	-13,4%
ΦΑΡΣΑΛΩΝ	185	166	-10,27%
ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ	2.194	2.038	-7,11%
ΧΑΛΚΙΔΑΣ	1.505	1.159	-22,99%
ΨΩΦΙΔΟΣ	24	50	108,33%
ΣΥΝΟΛΟ	57.223	56.311	1,59%