Παλαιστίνη: Η άσβεστη φλόγα της Μέσης Ανατολής

Τις τελευταίες μέρες γίναμε μάρτυρες ακόμα μιας βίαιης σύγκρουσης με δεκάδες νεκρούς στην Λωρίδα της Γάζας. Εκεί Ισραήλ και Παλαιστίνη μάχονται για πολλά χρόνια για το ίδιο κομμάτι γης. Ένα κομμάτι για το οποίο έχουν χάσει τη ζωή τους χιλιάδες άνθρωποι και ακόμη περισσότεροι έχουν εγκαταλείψει τον τόπο τους.Στα χρόνια που πέρασαν από την δημιουργία του κράτους του Ισραήλ και μετά, οι αναζωπυρώσεις ήταν συχνές και οι αιματοχυσίες διαδέχονταν η μία την άλλη. Πρόκειται για την θλιβερή πραγματικότητα, όπου

παίζεται ένα σκληρό διπλωματικό πόκερ στις πλάτες των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους σε αυτή την «αρχαία» διένεξη.

Συνήθως λένε πως η ιστορία γράφεται από τον νικητή. Στην περίπτωση αυτή όμως τα όρια ανάμεσα στον νικητή και τον ηττημένο είναι δυσδιάκριτα.

Η αρχή της διαμάχης

Όλα ξεκίνησα μετά την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το πέρασμα της περιοχής που είναι σήμερα η Παλαιστίνη υπό την Βρετανική επιρροή. Αυτό συνέβη με ένα σύστημα Διεθνούς Εποπτείας το 1922, το οποίο λέγεται Εντολή. Πρόκειται για εντολές οι οποίες δόθηκαν από την Κοινωνία των Εθνών και έτσι η Παλαιστίνη δόθηκε υπό την εντολή των Βρετανών. Οι Βρετανοί προκειμένου να βρουν συμμάχους εναντίων των Οθωμανών κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν δώσει υποσχέσεις για κράτος στην περιοχή και προς τους Εβραίους και προς τους Παλαιστίνιους.

Βέβαια, εκείνη την εποχή, οι Παλαιστίνιοι Άραβες στην Παλαιστίνη ήταν πάνω από 85% του πληθυσμού. Με σταδιακή όμως, εγκατάσταση Εβραίων καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου από το 1922 μέχρι το 1940, η πληθυσμιακή σύνθεση άλλαξε. Αυτό οδήγησε σε μεγάλες συγκρούσεις και μετά ήρθε το Ολοκαύτωμα στην Ευρώπη από τους Ναζί, το οποίο δημιούργησε ακόμα πιο μεγάλες διεθνείς πιέσεις στην Βρετανία για να δημιουργήσει ένα κράτος Εβραίων στην περιοχή της Παλαιστίνης.

Στην απόφαση αυτοί οι Άραβες αντέδρασαν έντονα, καθώς θεώρησαν ότι δεν μπορεί να γίνει ένα τέτοιο κράτος σε μια περιοχή όπου είχαν πλειοψηφία. Έτσι το 1947, τα Ηνωμένα Έθνη και μετά από μεγάλη διπλωματική μάχη, αποφάσισαν ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν δύο κράτη στην Παλαιστίνη: ένα Ισραηλινό και ένα Παλαιστινιακό.

Οι πρώτοι πόλεμοι

Οι Άραβες δεν δέχονται αυτή την απόφαση και έχουμε τον πρώτο Αραβοΐσραηλινό πόλεμο το 1948. Το Ισραήλ νικά και αποτέλεσμα είναι να καταλάβει μια σειρά από εδάφη Παλαιστινίων. Από αυτή την πρώτη «κατάληψη» εδαφών, φεύγουν περί το ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, οι οποίοι κατευθύνθηκαν προς την δυτική όχθη του Ιορδάνη, στην Γάζα, στην Συρία και τον Λίβανο.

Θα ακολουθήσουν άλλοι δύο αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι το 1967 και το 1973. Στον πρώτο πόλεμο, γνωστό και ως «Πόλεμο των έξι ημερών», το Ισραήλ θα καταλάβει την δυτική όχθη του Ιορδάνη και ένας μεγάλος πληθυσμός Παλαιστινίων θα βρεθεί υπό κατοχή. Μετά από διάφορες περιπέτειες και πολέμους, φτάνουμε στο 1987 όταν και γίνεται η πρώτη μεγάλη εξέγερση των Παλαιστινίων, η Ιντιφάντα, η οποία αναγκάζει το Ισραήλ να έρθει σε αδιέξοδο, καθώς κατ’ ουσία χρησιμοποίησε τον στρατό, δημιουργώντας γενική κατακραυγή.

Μικρός Παλαιστίνιος δέχεται σφαίρα στην καρδιά σε άοπλη διαδήλωση – 1η Ιντιφάντα 1987

Από την άλλη μεριά, η Παλαιστίνη λόγω του ότι είχε ταχθεί με τη λάθος πλευρά στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου το 1991, αναγκάστηκε να κάνει βήματα συμβιβασμού. Το 1993, με τις συμφωνίες του Όσλο ανάμεσα στον Αραφάτ και τον Γιτζάκ Ράμπιν, πρωθυπουργό του Ισραήλ, τέθηκαν οι βάσεις για την Παλαιστινιακή αυτοδιάθεση στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, με προοπτική τη δημιουργία ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους, αλλά με το Ισραήλ, υπεύθυνο για την προστασία των Ισραηλιτών που συνέχιζαν να παραμένουν στα παλαιστινιακά εδάφη. Παρά ταύτα το πρόβλημα της Ιερουσαλήμ παρέμενε ανεπίλυτο, όπως και η επιστροφή των παλαιστινίων προσφύγων.

Η ίδρυση της Παλαιστινιακής Αρχής

Η Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή ιδρύθηκε το 1994, την επόμενη δηλαδή των συμφωνιών του Όσλο, σαν πρώτο βήμα προς την αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων, με την προοπτική οι τελικές διαπραγματεύσεις να πραγματοποιηθούν σε μια πενταετία, το 1999. Πρώτος πρόεδρος εκλέχτηκε επιτυγχάνοντας σαρωτική νίκη, ο Γιασέρ Αραφάτ. Ανάμεσα στις αρμοδιότητές της ήταν η διαχείριση αστικών υποθέσεων και θεμάτων ασφαλείας, στις Παλαιστινιακές αστικές περιοχές της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας, και η διαχείριση αστικών υποθέσεων μόνο, στις αγροτικές περιοχές. Τα υπόλοιπα εδάφη επρόκειτο να παραμείνουν κάτω από τον αποκλειστικό έλεγχο του Ισραήλ.

Οι διαπραγματεύσεις επαναλήφθηκαν το 1999, χωρίς επιτυχία και διακόπηκαν το 2000 με την κήρυξη της δεύτερης Ιντιφάντα.

Οι Ισραηλινοί συνέχισαν να εποικίζουν τα κατεχόμενα εδάφη, ενώ οι Παλαιστίνιοι άρχισαν να εφαρμόζουν μια νέα τακτική με επιθέσεις αυτοκτονίας. Την ίδια εποχή άρχισε και η κατασκευή από το Ισραήλ, του περίφημου τείχους στη Δυτική Όχθη εντός των Παλαιστινιακών εδαφών. Το 2002 υπήρξε μια κίνηση από τον πρόεδρο Μπους, για την δημιουργία ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους, αλλά το σχέδιο ναυάγησε με τον πόλεμο του Ιράκ. Την ίδια χρονιά το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε απόφαση για την δημιουργία δυο ανεξάρτητων κρατών με ασφαλή και αναγνωρισμένα σύνορα.

Η Δυτική Όχθη

Το 2005, επί κυβερνήσεως Αριέλ Σαρόν, για λόγους βελτίωσης των συνθηκών ασφαλείας του Ισραήλ, αποφασίστηκε η εκκένωση, έναντι υψηλής αποζημίωσης για τους απερχόμενους, 21 καταυλισμών της Λωρίδας της Γάζας και τεσσάρων, από τους 120, καταυλισμούς της Δυτικής Όχθης. Συνολικά αποχώρησαν 8.000 άποικοι.

Σήμερα, από τις περιοχές αυτές, η Δυτική Όχθη βρίσκεται εν μέρει κάτω από την Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή και εν μέρει κάτω από στρατιωτική Ισραηλινή διοίκηση. Η λωρίδα της Γάζας παρέμεινε υπό την κατοχή των Ισραηλινών από το 1967 έως το 2005. Παρ’ όλα αυτά σήμερα συνεχίζουν να ελέγχουν τον εναέριο χώρο, τα χωρικά ύδατα της περιοχής, καθώς και την χερσαία πλευρά προς τα Ισραηλινά σύνορα.

Επίσης, η παροχή νερού, οι επικοινωνίες, η ηλεκτροδότηση και η αποχέτευση βρίσκονται στα χέρια του Ισραήλ, καθώς επίσης και οι τελωνειακές ρυθμίσεις. Το δε χρησιμοποιούμενο νόμισμα είναι το Ισραηλινό. Η Αίγυπτος ελέγχει τη νότια περιοχή της Γάζας, στα σύνορα με την έρημο του Σινά.

Η Λωρίδα της Γάζας δεν αναγνωρίζεται διεθνώς σαν τμήμα κυρίαρχης χώρας. Ενώ διεκδικείται από την Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή σαν μέρος των Παλαιστινιακών περιοχών, στην πραγματικότητα βρίσκεται κάτω από την διοίκηση της de facto κυβέρνησης της παραστρατιωτικής οργάνωσης Χαμάς.

Οι Παλαιστίνιοι που διαμένουν σήμερα στη Δυτική Όχθη ανέρχονται στους 2,407,681. Οι Ισραηλινοί ανέρχονται στους 187,000, ενώ κάπου 177,000 κατοικούν στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Συνολικά καταλαμβάνουν το 40% των εδαφών της Δυτικής Όχθης, με τους Παλαιστίνιους της Λωρίδας της Γάζας ανέρχονται στους 4,816,503.

Εν τέλει, το Παλαιστινιακό ζήτημα γίνεται αντιληπτό ως μια πολύπλοκη διαμάχη, καθώς περιλαμβάνει όχι μόνο εθνοτικές αντιπαλότητες, αλλά και θρησκευτικά στοιχεία. Με το πέρασμα των χρόνων, έχουν λάβει χώρα πολύνεκρες συγκρούσεις μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, και γι’ αυτό το λόγο εκτιμάται πως δεν θα υπάρξει κάποια άμεση λύση στο εγγύς μέλλον.

Ωστόσο, η ειρήνη θα επιτευχθεί συντομότερα με τη συνέχιση των συνομιλιών και των πρωτοβουλιών για διαπραγματεύσεις. Το σχέδιο για την ύπαρξη δύο κρατών είναι μια ρεαλιστική λύση, καθώς δεν μπορεί να εκδιωχθεί κανένας από τους δυο λαούς, ούτε να εξαλειφθεί ένα ήδη υπάρχον κράτος.