Το δημοψήφισμα του Ρέντσι και ο εφιάλτης του «Italexit»

Πληθαίνουν οι φόβοι ότι μια επικράτηση του «όχι» στο ιταλικό δημοψήφισμα θα πυροδοτήσει αρνητικές εξελίξεις όχι μόνο για την Ιταλία αλλά και για την ευρωζώνη.

«Πρώτα το Brexit και μετά το Τραμπ. Είναι η Ιταλία ο επόμενος σταθμός του λαϊκιστικού κύματος; Πολύ σύντομα η χώρα θα κληθεί να ψηφίσει σε ένα δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση που μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα για το σύνολο της Ευρώπης». Με αυτόν τον γλαφυρό τρόπο περιγράφει ο Julian Coman στον βρετανικό Guardian το διακύβευμα της επερχόμενης κάλπης στην γειτονική χώρα. Και όχι άδικα.

Το πρωί της 5ης Δεκεμβρίου είναι πολύ πιθανόν η Ευρωπαϊκή Ένωση να βρεθεί αντιμέτωπη με μία νέα υπαρξιακή κρίση. Η αβεβαιότητα της έκβασης του ιταλικού δημοψηφίσματος με τις προτάσεις του ιταλού πρωθυπουργού για τον περιορισμό των Γερουσίας και τη μείωση του αριθμού των γερουσιαστών, προκαλεί πονοκέφαλο στις Βρυξέλλες.
Η ανησυχία δεν εντοπίζεται όχι στο περιεχόμενο της προτεινόμενης συνταγματικής μεταρρύθμισης αλλά στις ενδεχόμενες συνέπειες που μπορεί να έχει μια αποδοκιμασία της κυβερνητικής πρότασης στην κάλπη. Πολλοί αναλυτές μάλιστα εκτιμούν ότι οι σοβαρές πολιτικές εξελίξεις που μπορεί να προκληθούν από ένα ενδεχόμενο «όχι» στο δημοψήφισμα ενδεχομένως να οδηγήσουν ακόμη και σε έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα «Italexit» κατά την προσφιλή πλέον φράση.

Το πολιτικό ρίσκο του Ρέντσι

Ο Ματέο Ρέντσι έχει δηλώσει κατ'επανάληψη ότι στην περίπτωση που ηττηθεί, θα υποβάλει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία. Την ίδια στιγμή, το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, γνωστό για τα έντονα αντι-ευρωπαϊκά αισθήματα, μοιάζει ως ο επικρατέστερος διεκδικητής της εξουσίας, εάν υπάρξουν πρόωρες εκλογές. Αλλά και η Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι τάσσεται ανοιχτά πλέον κατά του ευρώ.

Εάν λοιπόν αντί του Ρέντσι κερδίσει το ευρωσκεπτικιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων και στη συνέχεια αναλάβει την εξουσία ή αν επακολουθήσει μακρά περίοδος κυβερνητικής αστάθειας, κάτι συνηθισμένο στην Ιταλία, τότε τα πράγματα θα δυσκολέψουν.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Berenberg Bank, στην περίπτωση πρόωρων εκλογών, τα κόμματα που είτε ζητούν δημοψήφισμα για την παραμονή στο ευρώ ή έστω εκφράζουν αμφιβολίες για το ευρωπαϊκό εγχείρημα θα συγκεντρώσουν ποσοστό άνω του 50%.

Είναι η Ιταλία ο νέος αδύναμος κρίκος της ευρωζώνης;

H ιταλική οικονομία, η τρίτη μεγαλύτερη της ευρωζώνης, αντιμετωπίζει εδώ και καιρό σοβαρά προβλήματα. Ο Ρέντσι, που ανέλαβε την εξουσία υποσχόμενος να συντρίβει το παλαιό πολιτικό σύστημα, δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει ούτε την υψηλή ανεργία, ούτε την ισχνή οικονομική ανάπτυξη.
Επιπρόσθετα, ο ιταλικός τραπεζικός τομέας είναι εκτεθειμένος σε έναν τεράστιο όγκο μη εξυπηρετούμενων δανείων, με τον Ρέντσι να επιδιώκει την προώθηση σχεδίων κρατικής διάσωσης, συναντώντας σταθερά την αντίσταση του Βερολίνου. Δεδομένων των παραπάνω, ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων βλέπει την κάλπη που θα στηθεί σε μια εβδομάδα ως μια ευκαιρία να αποδοκιμάσει την κυβερνητική πολιτική και να ζητήσει πολιτική αλλαγή.
Για την κακή κατάσταση της ιταλικής οικονομίας, που μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί σε ένα σπιράλ «κόκκινων δανείων», υψηλού χρέους και χαμηλής ανάπτυξης προειδοποιούν πάντως εδώ και καιρό think tanks, διεθνείς οργανισμοί και οικονομικοί αναλυτές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το καλοκαίρι, το ΔΝΤ υπολόγιζε ότι θα χρειαστούν 10 χρόνια για να επιστρέψει η ιταλική οικονομία στα προ του 2008 επίπεδα, όταν άλλες χώρες της ευρωζώνης θα είναι έως τότε κατά 20%-25% πλουσιότερες σε σχέση με την περίοδο προ κρίσης. Την ίδια στιγμή, το ιταλικό χρέος αγγίζει το 130% του ΑΕΠ, ενώ οι ιταλικές τράπεζες κατέχουν περίπου το 40% των κόκκινων δανείων σε όλη την ευρωζώνη.

Και το Bank Run μόλις ξεκίνησε

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με το γερμανικό οικονομικό περιοδικό WirtschaftsWoche (WiWo) οι Ιταλοί ήδη αδειάζουν τους λογαρισμούς τους και αγοράζουν χρυσό και στην Ελβετία, λόγω της ανασφάλειας που υπάρχει για την έκβαση του δημοψηφίσματος και των συνεπειών που μπορεί να έχει ως προς την παραμονή ή μη της Ιταλίας στην ευρωζώνη.
Στο υποκατάστημα εμπορίας πολύτιμων μετάλλων Pro Aurum της πόλης Λουγκάνο, το οποίο βρίσκεται στο ιταλόφωνο καντόνι Τεσσίνο της νότιας Ελβετίας, εδώ και βδομάδες Ιταλοί παραγγέλουν σε αυξανόμενο βαθμό ράβδους χρυσού και χρυσά νομίσματα. «Συνήθως έχουμε 80% Ελβετούς πελάτες και 29% Ιταλούς, αλλά τώρα τα ποσοστά έχουν σχεδόν αντιστραφεί», όπως είπε ο Ρόμπερτ Χάρτμαν, ο διευθυντής της Pro-Aurum στο περιοδικό WiWo. Οι περισσότεροι φυλάσσουν το χρυσό σε θυρίδες της ελεύθερη τελωνειακής ζώνης των γερμανών εμπόρων πολύτιμων μετάλλων της Ζυρίχης.
Το πρόβλημα, το οποίο αντιμετωπίζουν oι Ιταλοί είναι ότι ποσά άνω των 10.000 ευρώ σε μετρητά πρέπει να δηλώνονται εγγράφως κατά την είσοδό τους στην Ελβετία. Όποιος συλλαμβάνεται να παρανομεί εισάγοντας μεγαλύτερα ποσά βρίσκεται αντιμέτωπος με τις δρακόντειες ποινές, τις οποίες προβλέπει ο ελβετικός νόμος, όπου και περιλαμβάνεται και η ειδοποίηση των ιταλικών αρχών κατά της φοροδιαφυγής. Προς το παρόν οι Ιταλοί μπορούν, όμως, απλώς να εμβάσουν νομότυπα μεγαλύτερα ποσά στην Pro AUrum του Λουγκάνο και στη συνέχεια να αγοράσουν χρυσό χωρίς κανένα πρόβλημα.
Στο μεταξύ μειώνονται και οι καταθέσεις των ιταλικών ταπεζών. Οι αναλήψεις από την ευρισκόμενη σε βαθειά κρίση ιστορική τράπεζα Monte dei Paschi ανέρχονται ήδη στο 14% των συνολικών καταθέσεων. Το τέλος τoυ παιχνιδιού έχει μόλις αρχίσει στην Ιταλία, σημειώνει η Wiwo.

Τι θα γίνει εάν υπάρξει ένα Italexit

«Μια έξοδος της Γαλλίας ή της Ιταλίας από το ευρώ θα επιφέρει το μεγαλύτερο default στην ιστορία. Οι ξένοι κάτοχοι ιταλικού ή γαλλικού χρέους σε ευρώ θα πληρωθούν με το ισόποσο της λίρας ή του φράγκου. Αμφότερα θα υποτιμηθούν. Αφού οι τράπεζες δεν υποχρεούνται να διακρατούν κεφάλαιο έναντι των τοποθετήσεών τους σε κρατικό χρέος, οι απώλειες θα οδηγήσουν πολλές τράπεζες σε άμεση πτώχευση» αναφέρει ο αρθρογράφος των Financial Times W. Munchau.
«Οι ανησυχίες εντείνονται. Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης μόλις εκτόπισε την Ελλάδα της διαρκούς κρίσης από την θέση της βασικής προς αποχώρηση υποψήφιας χώρας. Αυτό καταδεικνύουν τα νέα δεδομένα της εταιρίας συμβούλων Sentix η οποία καταμετρά κάθε μήνα τη συνοχή της νομισματικής ένωσης» ανέφερε στις αρχές του μήνα η γερμανική Die Welt και προσέθετε: «Σύμφωνα με αυτά, τον Οκτώβριο συνέβη κάτι ανήκουστο: για πρώτη φορά στην ιστορία διεθνείς επενδυτές θεωρούν πιο πιθανή την έξοδο του ιδρυτικού μέλους της ΕΕ από την κοινότητα παρά το Grexit, δηλαδή την έξοδο της Ελλάδας. Οι επενδυτές εκτιμούν στο μεταξύ τον κίνδυνο του Italexit, όπως τον ονομάζουν, στο 9,9% την ώρα που ο κίνδυνος του Grexit βρίσκεται στο 8,5%».
Ως βασικοί λόγοι για αυτήν την εξέλιξη αναφέρονταν μεταξύ άλλων η τραγική κατάσταση των ιταλικών τραπεζών, ο κίνδυνος πολιτικής αστάθειας εξαιτίας του επικείμενου δημοψηφίσματος και οι χρόνιες αδυναμίες της ιταλικής οικονομίας.
Τα στοιχεία του Sentix καταγράφουν πόσο πιθανό θεωρούν οι χρηματαγορές το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει μια χώρα μέλος της νομισματικής ένωσης το ευρώ σε διάστημα ενός έτους. Σύμφωνα με την Welt «ένα ενδεχόμενο Italexit θα έπληττε ανεπανόρθωτα τη νομισματική ένωση. Η χώρα των 61 εκατομμυρίων κατοίκων συνεισφέρει το 17,5% των κεφαλαίων της ΕΚΤ και συμμετέχει με αντίστοιχα ποσά στα ταμεία διάσωσης, όπως τον ESM και τον EFSF. Συγκριτικά, στην περίπτωση της Ελλάδας το αντίστοιχο μερίδιο ήταν μόλις 2% περίπου. Η νομισματική ένωση θα άντεχε πολύ δύσκολα μια ενδεχόμενη αποχώρηση της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας.

thetoc.gr